Kertenkele grubunun üyesi olan bukalemun, sürüngenler sınıfının içerisinde yer alır. Yaşam biçimleri, beden yapıları ve renk değiştirme özellikleriyle bu hayvanları kertenkelelerden ayırabiliriz.
Özellikleri
Bukalemun, vücudunun rengini değiştirebilen bir canlıdır. Erkek ve dişiler arasında yapısal farklıklar mevcuttur. Bir bukalemunun ortalama uzunluğu yaklaşık 30 cm’ye kadar ulaşabilir, en fazla 65-68 cm kadar büyür. Bukalemunların tırmanmaya yarayan uzun kuyrukları ve dalları kavramaya yarayan güçlü ayakları vardır.
Bukalemunun deri rengi sarı, yeşilin tonları, kiremit kırmızısı, kestane rengi ve siyah olabilir, hatta deri üzerinde benekler ve çizgiler oluşabilir. Gözlerinden biri yukarı ve sağa odaklanırken diğeri aşağı ve sola bakabilir. Bukalemunların 360 derecelik görüş alanları vardır. Dillerinin ucu sürekli olarak yapışkan sıvı ile nemlendirilmiş bir yumruya benzer. Yaşam süreleri erkeklerde 7-10, dişilerde 4-6 yıldır.
Nerelerde yaşarlar?
Genellikle tropik iklimlerde yaşamını sürdürürler. Afrika, Sri Lanka, Hindistan, Madagaskar gibi ülkelerde yaşayan 80’den fazla türü vardır. Türkiye’de İzmir’den güneye doğru Ege sahilleri ile bütün Akdeniz sahil bölgesinde yayılmıştır ama çok nadir rastlanır.
Neden renk değiştirir?
Erkek ve dişi olarak iki cins de renk değiştirme özelliğine sahiptir. Erkeklerin rengi dişilere göre daha parlak ve canlıdır. Bukalemunun renk değiştirmesi çevresel faktörlere bağlı olarak sinirsel uyarımlarla gerçekleşir. Bukalemunun rengi çevresel faktörler, sağlık durumu, çiftleşme dönemleri, çevre sıcaklığı, yabani hayvanlar ve mevsimlere göre farklılık gösterebilir. Korku ve tehdit anında anlık renk değiştirebilirler.
Nasıl avlanırlar?
Avlanacakları zaman avlarına sessizce yaklaşırlar, gözlerini avlarına odaklarlar ve bir dil boyu kadar yaklaştıklarında ağızlarını yavaşça açarlar. Dil kemiği ileriye doğru gider ve dilin üçte ikisi çok hızlı şekilde ileriye doğru fırlatılır. Dilin ucundaki yumru avına yapışır. Sonra dil ağza çekilir. Bukalemunlar böcek yiyerek beslenirler. Yaşayabilmeleri için günde en azından 20-30 canlı sinek, 7-8 orta boy canlı çekirge ya da 10 kadar ufak canlı hamamböceği ile beslenmelidir.
Üreme
Bukalemunlarda 2 tip üreme görülür: Canlı ve yumurtlayarak. Çiftleşmeden sonra 3-6 hafta içinde yumurtalar dişi tarafından açılan çukurlara bırakılır. Yavrular 7-8 ay içerisinde yumurtadan çıkarlar. İlkbahar aylarında gelişmektedir. Bukalemunlar en fazla 3 yavruya sahip olabilir.
BİLİMLE TASARLA